Raport NIK: polska innowacyjność jest słaba jakościowo

W latach 2012-2014 zaledwie 11 proc. małych i 26 proc. średnich firm inwestowało w innowacje. W sektorze dużych przedsiębiorstw wskaźnik ten sięgnął 50 proc. Ilość innowacyjnych projektów nie jest jedynym problemem w sektorze MŚP. Badania pokazują, że zastosowanie nowoczesnych technologii w małych i średnich firmach ma charakter niewielkiego nowatorstwa.

Przeważają szkolenia i niewielkie nowości

Badanie A. Drews 2018, które badało działania innowacyjne w latach 2012-2014 pokazało, że aż 60 proc. małych innowacyjnych firm inwestuje środki w szkolenia dla personelu. Prowadzenie regularnych wewnętrznych prac B+R i innych działań związanych z wdrażaniem innowacji zadeklarowało jedynie 20 proc. badanych przedsiębiorstw. W innym badaniu, przeprowadzonym przez Macieja Zastempowskiego, małe i średnie firmy oceniały natomiast charakter swoich innowacji w skali od 1 do 5. Najwięcej ocen przypadło na przedział 1-3, czyli najniższy.

Problemem brak współpracy z placówkami naukowymi?

Według Łukasza Wściubiaka, małe i średnie przedsiębiorstwa korzystają z jednego z dwóch modeli współpracy z instytucjami naukowymi. Pierwszy, mniej popularny, polega na kompleksowej kooperacji, a jego skutkiem jest wprowadzenie innowacyjnych produktów na rynek zagraniczny. Drugi model, częściej spotykany, opiera się na zakupie licencji, uzyskaniu porady lub udostępnieniu aparatury w instytucie naukowym. Współpraca z sektorem nauki ciągle nie jest popularna, dlatego – jak twierdzą specjaliści – proces generowania przełomowych innowacji wśród małych i średnich firm nigdy nie będzie masowy.

Zwiększenie nakładów nie pomoże

Najwyższa Izba Kontroli chce tę sytuację zmienić, proponując zwiększenie udziału sektora MŚP w ramach publicznego finansowania innowacyjnych projektów. Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii zauważa jednak, że problem nie tkwi w ilości wydatków na ten cel. Z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka większość środków otrzymały właśnie MŚP. Według badania, przeprowadzonego przez Tomasza Norka, brakuje odpowiednich proporcji między wysokością kwot finansowania innowacji z funduszy unijnych a jakością samych nowatorskich projektów. Według autora, projekty te są mniej efektywne niż projekty komercyjne. Przyczyn doszukuje się w motywacji przedsiębiorców, którzy wykorzystują finansowanie jako okazję do zwiększania przychodów zamiast wspierania nowatorskich projektów.

Według Moniki Spychalskiej-Wojtkiewicz, zmiana tych wskaźników może nastąpić, jednak dopiero, gdy przeprowadzona zostanie odpowiednia popularyzacja innowacyjności. Służyć ma temu proces dyfuzji, który ma zachęcać MŚP do naśladownictwa i wdrażania nowych rozwiązań niższym kosztem.